Δικαιώματα καταναλωτή σε περίπτωση ελαττωματικού προϊόντος - Δημήτριος Γεωργάς Δικηγόρος - Αστικολόγος

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΙΧ. ΓΕΩΡΓΑΣ
Αστικολόγος - Δικηγόρος
στον Άρειο Πάγο

Περισσότερες πληροφορίες

Επιστροφή στα Άρθρα

Δικαιώματα καταναλωτή σε περίπτωση ελαττωματικού προϊόντος
Ρόδος 30/07/2012

Το άρθρο αυτό σκοπό έχει να ενημερώσει απλά και γενικά τους καταναλωτές - αγοραστές για τα δικαιώματά τους σε περίπτωση αγοράς ελαττωματικού προϊόντος. Αρχικά είχε δημοσιευθεί σε φόρουμ δημόσιας συζήτησης από τον υπογράφοντα, και τώρα πλέον αναδημοσιεύεται και εδώ, επικαιροποιημένο. Έχει γίνει προσπάθεια να γραφτεί σε απλή γλώσσα, ώστε να είναι κατανοητό από μη γνώστες της νομικής επιστήμης.

Τα δικαιώματα των αγοραστών χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: Αυτά που προβλέπονται απευθείας από το νόμο και αυτά που προβλέπονται στην εγγύηση που χορηγεί ο εκάστοτε κατασκευαστής/εισαγωγέας.

Α. Δικαιώματα του αγοραστή που πηγάζουν απευθείας από το νόμο.

Τα δικαιώματα αυτά προβλέπονται στον Αστικό Κώδικα, ο οποίος είναι από τους πιο θεμελιώδεις νόμους του κράτους μας, καθώς ρυθμίζει πάρα πολλά θέματα της συμβίωσής μας.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα δικαιώματα αυτά πηγάζουν απευθείας από το νόμο και δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την τυχόν εγγύηση που δίνει ο κατασκευαστής/εισαγωγέας/πωλητής του προϊόντος. ΟΛΑ τα δικαιώματα ισχύουν και ασκούνται ΜΟΝΟ κατά του πωλητή, δηλ. της εταιρείας (dealer, αντιπροσώπου) από την οποία αγοράσαμε το προϊόν, και ΟΧΙ κατά του εισαγωγέα ή του κατασκευαστή ή οποιουδήποτε άλλου εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου/συνεργείου.

Ο Αστικός Κώδικας, που μεταξύ άλλων ρυθμίζει τα σχετικά με την πώληση, τροποποιήθηκε το 2002, σε συμμόρφωση με αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Οδηγία (44/1999), στηρίζοντας ΔΡΑΣΤΙΚΑ τον αγοραστή εφεξής.

Ο Αστικός Κώδικας ορίζει λοιπόν στο άρθρο 534: «Ο πωλητής υποχρεούται να παραδώσει το πράγμα με τις συνομολογημένες ιδιότητες και χωρίς πραγματικά ελαττώματα.»

Στο άρθρο 535 ορίζει ποια είναι τα πραγματικά ελαττώματα: «Ο πωλητής δεν εκπληρώνει την κατά το προηγούμενο άρθρο υποχρέωσή του, αν το πράγμα που παραδίδει στον αγοραστή δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση και ιδίως:

1. δεν ανταποκρίνεται στην περιγραφή που έχει γίνει από τον πωλητή ή στο δείγμα ή υπόδειγμα που ο πωλητής είχε παρουσιάσει στον αγοραστή

2. δεν είναι κατάλληλο για το σκοπό της συγκεκριμένης σύμβασης και ιδιαίτερα για τη σύμφωνη με το σκοπό αυτόν ειδική χρήση

3. δεν είναι κατάλληλο για τη χρήση για την οποία προορίζονται συνήθως πράγματα της ίδιας κατηγορίας

4. δεν έχει την ποιότητα ή την απόδοση που ο αγοραστής ευλόγως προσδοκά από πράγματα της ίδιας κατηγορίας, λαμβάνοντας υπόψη και τις δημόσιες δηλώσεις του πωλητή, του παραγωγού ή του αντιπροσώπου του,στο πλαίσιο ιδίως της σχετικής διαφήμισης ή της επισήμανσης, εκτός αν ο πωλητής δεν γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει τη σχετική δήλωση».

Η 3η και κυρίως η 4η περίπτωση είναι η πιο σημαντική: Δεν έχει την ποιότητα ή την απόδοση που ο αγοραστής ευλόγως προσδοκά από πράγματα της ίδιας κατηγορίας.

Στο άρθρο 537 ορίζεται μάλιστα ότι (αναφέρεται με απλά λόγια) αν το πράγμα εμφάνισε ελαττώματα μέσα σε ένα εξάμηνο από την αγορά του, θεωρούνται τα ελαττώματα αυτά ότι υπήρχαν κατά την παράδοση του πράγματος στον αγοραστή, δηλ. εξ αρχής.

Ποια είναι τα δικαιώματα του αγοραστή στις παραπάνω περιπτώσεις; Ορίζονται ξεκάθαρα και άνευ ουδεμίας αμφιβολίας στο άρθρο 540 ΑΚ:
«Στις περιπτώσεις ευθύνης του πωλητή για πραγματικό ελάττωμα ή για έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας ο αγοραστής δικαιούται κατ' επιλογήν του:

1. να απαιτήσει, χωρίς επιβάρυνσή του, τη διόρθωση ή αντικατάσταση του πράγματος με άλλο, εκτός αν μια τέτοια ενέργεια είναι αδύνατη ή απαιτεί δυσανάλογες δαπάνες

2. να μειώσει το τίμημα

3. να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση, εκτός αν πρόκειται για επουσιώδες πραγματικό ελάττωμα.

Ο πωλητής οφείλει να πραγματοποιήσει τη διόρθωση ή την αντικατάσταση σε εύλογο χρόνο και χωρίς σημαντική ενόχληση του αγοραστή».

Στο άρθρο 541 ΑΚ ορίζεται επίσης ότι: «Ο αγοραστής μπορεί, αν διαπιστωθεί αργότερα και άλλο ελάττωμα, να ασκήσει εκ νέου ένα από τα δικαιώματα του προηγούμενου άρθρου. Το ίδιο ισχύει και όταν λείπει συνομολογημένη ιδιότητα».

Στο άρθρο 543 μάλιστα ορίζεται ότι αν το ελάττωμα υπάρχει κατά την παράδοση ή μέσα στο εξάμηνο από αυτήν, ο αγοραστής έχει δικαίωμα αποζημίωσης και για την επιπλέον ζημία που υπέστη εξ αιτίας του ελαττωματικού πράγματος. Π.χ. απώλεια εισοδήματος λόγω απώλειας χρόνου στα συνεργεία.

Αναφέρεται ένα παράδειγμα με βάση τα ανωτέρω, που στηρίζεται σε πάρα πολλά παράπονα που έχουν αναρτηθεί σε διάφορα fora αυτοκινήτων: Εάν εμφανιστεί σοβαρό πρόβλημα στον κινητήρα, το οποίο δεν επισκευάζεται παρά την πρώτη ή δεύτερη προσπάθεια του εξουσιοδοτημένου συνεργείου, ή εάν το πρόβλημα εξ αρχής είναι μη επισκευάσιμο, ή αν απαιτεί δυσανάλογα μεγάλο χρόνο και ταλαιπωρία του αγοραστή, ο τελευταίος μπορεί να απαιτήσει άμεσα αντικατάσταση όλου του αυτοκινήτου, διότι ο κινητήρας είναι το πιο βασικό (ουσιώδες) μέρος του. Ή μπορεί να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση, δηλ. να απαιτήσει να πάρουν πίσω το αυτοκίνητό του και να του δώσουν όλα τα χρήματα που είχε πληρώσει για την αγορά του. Ή να απειλήσει ότι αν δεν αλλάξουν αμέσως κινητήρα, θα προβεί σε μία από τις παραπάνω ενέργειες.

Από πλευράς διαδικασίας, τα δικαιώματα αυτά ασκούνται με αποστολή μιας εξωδίκου δηλώσεως προς τον πωλητή. Εάν ο πωλητής ωστόσο δεν συμμορφωθεί, απαιτείται προσφυγή στο δικαστήριο με άσκηση αγωγής.

Όλα τα παραπάνω δικαιώματα του αγοραστή, παραγράφονται μετά διετία από την παράδοση του πράγματος, όπως ορίζεται στο άρθρο 554 του Αστικού Κώδικα, δηλ. ο αγοραστής έχει δύο χρόνια καιρό από την παράδοση για να τα ασκήσει, αλλιώς χάνονται. Από εκεί και πέρα μένει μόνο η επιπλέον εγγύηση που τυχόν δίνει κάθε πωλητής/κατασκευαστής/εισαγωγέας, οπότε ισχύουν οι όροι που προβλέπονται στην εγγύηση αυτή (βλ. Κεφάλαιο Β).

Δηλ. ανεξαρτήτως της εγγύησης που δίνει ο κάθε κατασκευαστής, για οποιοδήποτε κινητό πράγμα αγοράζουμε, από κινητό τηλέφωνο μέχρι στερεοφωνικό μέχρι ψυγείο μέχρι αυτοκίνητο, ο νόμος προβλέπει υποχρεωτική εγγύηση του πωλητή προς τον αγοραστή δύο ετών!

Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι δυστυχώς ο συνήγορος του καταναλωτή όπως και ο συνήγορος του πολίτη, δεν έχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες ως προς την επίλυση προβλημάτων, μπορεί μόνο να χορηγήσουν συστάσεις και ενδεχομένως να προτείνουν επιβολή διοικητικών ποινών, αλλά ΔΕΝ μπορούν να επιλύσουν αποφασιστικά συγκεκριμένο πρόβλημα. Αυτή την εξουσία την έχουν ΜΟΝΟ τα δικαστήρια, όπου προσφεύγει ο πολίτης που αισθάνεται αδικημένος.


Β. Δικαιώματα του αγοραστή που πηγάζουν από την εγγύηση που χορηγεί ο εκάστοτε κατασκευαστής/εισαγωγέας/πωλητής του προϊόντος.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα δικαιώματα αυτής της κατηγορίας στηρίζονται αποκλειστικά στην εγγύηση που χορηγεί ο κατασκευαστής/εισαγωγέας/πωλητής και ασκούνται ΜΟΝΟ κατά αυτού που τη χορηγεί. Εάν λοιπόν την εγγύηση δίνει ο κατασκευαστής/εισαγωγέας αλλά όχι και ο πωλητής (dealer, αντιπρόσωπος), τα δικαιώματα αυτής της κατηγορίας δεν μπορούν να ασκηθούν κατά του συγκεκριμένου πωλητή/αντιπροσώπου.

Για την κατηγορία αυτή δικαιωμάτων δεν υπάρχουν πολλά πράγματα να παραθέσουμε. Το θέμα ρυθμίζεται από το νόμο 2251/1994 «Για την προστασία του καταναλωτή», όπως αυτός τροποποιήθηκε το 2002 σε συμμόρφωση με την οδηγία 44/1999 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και το 2007. Στο άρθρο 5 του νόμου αυτού προβλέπονται κάποιες ρυθμίσεις σχετικά με την εγγύηση ενός προϊόντος.

Συγκεκριμένα στην § 3 ορίζεται ότι "Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που διαθέτει, στο πλαίσιο της επαγγελματικής, εμπορικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας του, απευθείας στον καταναλωτή καταναλωτικά προϊόντα, υποχρεούται, με επιμέλεια του και χωρίς καμία επιβάρυνση του καταναλωτή, στην επισκευή του προϊόντος, εντός των ορίων της εγγύησης που παρέχεται γι΄ αυτό, συμβατικά ή από το νόμο. Σε περίπτωση που το προϊόν δεν βρίσκεται μεν εντός των ορίων της εγγύησης, βρίσκεται, όμως, εντός της πιθανής διάρκειας ζωής του ο προμηθευτής οφείλει να εξασφαλίζει την επισκευή του και την προμήθεια ανταλλακτικών του".

Η πιθανή διάρκεια ζωής του προϊόντος ορίζεται στην ίδια παράγραφο, και συγκεκριμένα αναφέρεται ότι "Πιθανή διάρκεια ζωής του προιόντος είναι ο εύλογα αναμενόμενος χρόνος κατά τον οποίο το προϊόν θα μπορεί να χρησιμοποιείται σύμφωνα με τον προορισμό του, έστω και έπειτα από επισκευή ή αντικατάσταση ανταλλακτικών, εωσότου η φθορά από την τακτική χρήση καταστήσει το προϊόν άχρηστο ή την περαιτέρω χρήση του οικονομικά ασύμφορη".

Στην § 4 προβλέπονται όροι για το περιεχόμενο της εγγύησης και τίθενται περιορισμοί στα δικαιώματα του προμηθευτή:
"Όταν παρέχεται εγγύηση στον καταναλωτή, ο προμηθευτής οφείλει να παρέχει αυτήν εγγράφως ή με άλλο τεχνικό μέσο αποτύπωσης που μπορεί να είναι διαθέσιμο και προσιτό στον καταναλωτή. Σε περίπτωση προμήθειας καινούργιων προϊόντων με μακρά διάρκεια ζωής (διαρκή καταναλωτικά αγαθά), η παροχή γραπτής εγγύησης είναι υποχρεωτική. Η εγγύηση πρέπει να περιλαμβάνει, με απλή, ευανάγνωστη και κατανοητή διατύπωση στην ελληνική γλώσσα, τουλάχιστον την επωνυμία και τη διεύθυνση του εγγυητή, το προϊόν στο οποίο αναφέρεται η εγγύηση, το ακριβές περιεχόμενο της, τη διάρκεια της και την έκταση της εδαφικής ισχύος της. Στην εγγύηση πρέπει να δηλώνονται, με σαφήνεια και πληρότητα, τα δικαιώματα που έχει ο καταναλωτής σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο και να διευκρινίζεται ότι τα δικαιώματα αυτά δεν θίγονται από την εγγύηση. Η εγγύηση πρέπει να είναι σύμφωνη με τους κανόνες της καλής πίστης και να μην αναιρείται από υπερβολικές ρήτρες εξαιρέσεων. Η διάρκεια της εγγύησης πρέπει να είναι εύλογη σε σχέση με την πιθανή διάρκεια ζωής του προϊόντος. Ειδικά, για τα προϊόντα τεχνολογίας αιχμής, η διάρκεια της εγγύησης πρέπει να είναι εύλογη σε σχέση με το χρόνο κατά τον οποίο τα προϊόντα αυτά αναμένεται ότι θα παραμένουν σύγχρονα από τεχνολογική άποψη, αν ο χρόνος αυτός είναι συντομότερος από την πιθανή διάρκεια ζωής τους".

Καινούρια προϊόντα με μακρά διάρκεια ζωής είναι για παράδειγμα τα αυτοκίνητα.

Στις επόμενες παραγράφους 5 και 6 προβλέπονται οι πιο ενδιαφέρουσες και σημαντικές ρυθμίσεις προς όφελος του αγοραστή/καταναλωτή:
"5. Η παράβαση των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου δεν θίγει το κύρος της εγγύησης, την οποία ο καταναλωτής μπορεί να επικαλεσθεί και να απαιτήσει την τήρησή της. Σε περίπτωση αντικατάστασης του προϊόντος ή ανταλλακτικού του, η εγγύηση αυτόματα ανανεώνεται για όλη της τη διάρκεια ως προς το νέο προϊόν ή ανταλλακτικό.
Εάν κατά τη διάρκεια ισχύος της εγγύησης εμφανισθεί στο προϊόν ελάττωμα και ο προμηθευτής αρνείται ή βραδύνει την επισκευή πέραν του αναγκαίου κατά περίπτωση χρόνου, ο καταναλωτής δικαιούται να ζητήσει την αντικατάσταση του προϊόντος με νέο ίσης αξίας και ποιότητας ή να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση. Αν ο απαιτούμενος χρόνος επισκευής υπερβαίνει τις δεκαπέντε (15) εργάσιμες ημέρες, ο καταναλωτής δικαιούται να ζητήσει την προσωρινή αντικατάσταση του προϊόντος για όσο χρόνο διαρκεί η επισκευή."
6. Σε κάθε περίπτωση επιφυλάσσεται η εφαρμογή των διατάξεων του Αστικού Κώδικα για την ευθύνη του πωλητή για πραγματικά ελαπώματα ή έλλειψη συνομολογημένων ιδιοτήτων. Παραίτηση του καταναλωτή από την προστασία του κατά τις διατάξεις αυτές, πριν από την εμφάνιση του ελαττώματος ή της έλλειψης της συνομολογημένης ιδιότητας, είναι άκυρη".

Προβλέπεται λοιπόν ότι αν ο προμηθευτής καθυστερεί στην επισκευή του ελαττωματικού προϊόντος, ο καταναλωτής μπορεί μεταξύ άλλων να ζητήσει αντικατάσταση του προϊόντος με καινούριο!

Εξάλλου για το ανταλλακτικό που αντικαθίσταται, ο νόμος είναι επίσης σαφής: Η εγγύηση ανανεώνεται εξ ολοκλήρου για το νέο ανταλλακτικό που τοποθετήθηκε. Δηλ. η εγγύηση για το ανταλλακτικό ξεκινάει από την αρχή για χρονικό διάστημα ίσο με την αρχική. Αν για παράδειγμα δίνεται τριετής εγγύηση για ένα αυτοκίνητο και στα 2,5 χρόνια αλλαχθεί ο κινητήρας, ο κινητήρας έχει εγγύηση για άλλα τρία χρόνια, είτε αρέσει στον προμηθευτή, είτε όχι. Το σκεπτικό του νομοθέτη ήταν ότι αν ένα πράγμα είναι ελαττωματικό και το διορθώνεις, θα πρέπει η επιδιόρθωση να είναι σωστή και σοβαρή, και όχι να εξαπατάς τον καταναλωτή προσπαθώντας απλώς να περάσει η αρχική εγγύηση που δίνεις.

Επισημαίνεται επίσης ότι, όπως ρητά καθορίζεται στον παραπάνω νόμο, σε κάθε περίπτωση υπερισχύουν οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα, δηλ. ο πωλητής δεν μπορεί να αποφύγει την ευθύνη του δίνοντας μικρότερη εγγύηση ή με πιο ασύμφορους όρους για τον αγοραστή.

Από πλευράς διαδικασίας άσκησης των δικαιωμάτων αυτής της κατηγορίας, ισχύουν τα ίδια με την πρώτη κατηγορία.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το παραπάνω άρθρο απηχεί αποκλειστικά και μόνο τις απόψεις του συγγραφέα. Το άρθρο παρέχει γενικές μόνο πληροφορίες, που δεν καταλαμβάνουν κάθε δυνατή περίπτωση και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν επίσημες νομικές συμβουλές, ούτε ιδρύουν σχέση εντολής δικηγόρου – πελάτη. Σχέση εντολέα – δικηγόρου ιδρύεται μόνο έπειτα από ρητή συμφωνία των μερών. Ο συγγραφέας δεν φέρει καμία ευθύνη για την οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών, η οποία ενδεχόμενα ήθελε λάβει χώρα από τον αναγνώστη. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η εκάστοτε περίπτωση είναι διαφορετική, και συγκεκριμένα περιστατικά μπορεί να επηρεάζουν διαφορετικά την έκβαση των δικαιωμάτων. Οι πληροφορίες που παρέχονται στο παραπάνω άρθρο δεν αποτελούν προσφορά νομικών συμβουλών ούτε πρόσκληση για παροχή νομικών συμβουλών μέσω του Διαδικτύου.

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή μέρους ή όλου του άρθρου, μόνον εφόσον γίνεται παραπομπή με σύνδεσμο (link) σε αυτή τη σελίδα.

Επιστροφή στα Άρθρα